પીઆઈબી અમદાવાદ દ્વારા એક દિવસીય મીડિયા વર્કશોપ “વર્તાલાપ”નું આયોજન કરાયું…

ભવિષ્ય ડિજિટલ છે અને પ્રિન્ટ એ વારસો છે: શ્યામ પારીક…

પત્રકારે કન્ટેન્ટ વધારવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ: કુમાર મનીષ..

પાટણ તા. ૨૭
પાટણ સર્કિટ હાઉસ ખાતે એક દિવસીય ગ્રામ્ય મીડિયા વર્કશોપ-વર્તલાપનું મંગળવારે આયોજન કરવા માં આવ્યું હતું. જેમાં કાર્યક્રમની શરૂઆત પ્રેસ ઇન્ફોર્મેશન બ્યુરો (પીઆઈબી)ના એડિશનલ ડાયરેક્ટર જનરલ પ્રકાશ મગદુમ દ્વારા દીપ પ્રાગટ્ય સાથે કરવામાં આવી હતી.આ પ્રસંગે “ટ્રેન્ડ્સ ઇન જર્નાલિઝમ” વિષય પર વ્યાખ્યાન આપતાં શ્યામ પારિકે વિષય વસ્તુનાં મહત્ત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો. વાર્તાલાપ દરમિ યાન પાટણના પત્રકારોને સંબોધતા તેમણે જણાવ્યું હતું કે, “ભવિષ્ય ડિજિટલ છે અને પ્રિન્ટ એ વારસો છે. નવા માધ્યમો હજુ પણ સંક્રમણમાં છે. દિવસના અંતે સામગ્રી રાજા છે. સારી સામગ્રી માટે, ભાષાએ સૌથી મહત્વપૂર્ણ ચાવી છે.

તમે ટેલિવિઝન અથવા પ્રિન્ટ માટે કામ કરી શકો છો, દિવસના અંતે, સારી ભાષાની જરૂર છે. કોઈ પણ વસ્તુ સારી ભાષાનું સ્થાન ન લઈ શકે. પત્રકાર કહે છે કે આપણે ઘણી બધી કુશળતાઓ જાણીએ છીએ પરંતુ સારી ભાષાને કંઈપણ બદલી શકતા નથી. વ્યક્તિએ દરરોજ શબ્દકોશમાંથી ઓછામાં ઓછા બે નવા શબ્દો વાંચવા જોઈએ.” તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, “ભારત કન્ટેન્ટનો આયાતકાર દેશ છે. અમે ગ્લોબલ કન્ટેન્ટ નથી બનાવી રહ્યા. પાટણમાં પત્રકાર સારી સામગ્રી બનાવી શકે છે જેનો ઉપયોગ વિદેશમાં થઈ શકે છે. કન્ટેન્ટનું માર્કેટ ઘણું મોટું છે.

વીડિયો પોસ્ટ કરવી એ એક વસ્તુ છે પરંતુ ઘણા પ્લેટફોર્મ છે જ્યાં તમે પોસ્ટ કરી શકો છો અને પૈસા પણ કમાઇ શકો છો. એકમાત્ર માપદંડ ગુણવત્તા છે.” તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, જ્યારે આપણે ભારત વિશે કહીએ છીએ, ત્યારે 74 ટકા ભારતીયો કન્ટેન્ટનો વપરાશ કરે છે. અસલી સંખ્યા અલગ છે. અહીં, ભારતમાં એક ઉપભોક્તા બહુવિધ ભાષાઓમાં માહિતીનો વપરાશ કરે છે. તેથી એક ઉપભોક્તા સરેરાશ ત્રણ ભાષાઓમાં સામગ્રીનો વપરાશ કરી રહ્યો છે.

વધુમાં પારીકે કહ્યું કે ગ્રામીણ અને શહેરી વચ્ચેનું વિભાજન ખૂબ જ ઝડપથી અદૃશ્ય થઈ રહ્યું છે. પત્રકારે ગ્રામીણ અથવા શહેરી વિશે વિચારવું જોઈએ નહીં. તેઓએ પ્રેક્ષકો વિશે વિચારવું જોઈએ. અમીરથી લઈને ગરીબ સુધી, દરેક જણ કન્ટેન્ટ એક્સેસ કરી રહ્યું છે. પાટણના પત્રકારે વિચારવું જોઈએ કે તેઓ પાટણથી સામગ્રી ઉત્પન્ન કરી રહ્યા છે પરંતુ સામગ્રી દરેક માટે છે. તેનું કારણ વૈશ્વિક પહોંચ છે.આ પ્રસંગે મનીષ મહેતાએ “મોબાઇલ જર્નાલિઝમ એન્ડ ડિજિટલ મીડિયા” વિષય પર વાત કરતાં જણાવ્યું હતું કે અમારા ન્યૂઝરૂમમાં એક નિયમ એ છે કે દરેક સમાચારોને ક્રોસચેક કરવામાં આવે. ફેક ન્યૂઝના સમયમાં સમાચારોને ક્રોસ ચેક કરવા ખૂબ જરૂરી છે.

એક નિયમ એ છે કે વિશ્વસનીયતા સાથે ચેડા ન કરવા જોઈએ. ભલે તમને એક મિનિટ અથવા એક દિવસ મોડું થઈ રહ્યું હોય. વિશ્વસનીયતા સર્વોચ્ચ છે. કટોકટી વિશ્વસનીયતા સાથે સમાધાન છે. સોશિયલ મીડિયા અને ડિજિટલ મીડિયા વચ્ચે તફાવત છે. સોશિયલ મીડિયા પર લોકો ચેક કર્યા વગર માહિતી ફોરવર્ડ કરે છે. તેમણે પાટણ જિલ્લાના પત્રકારોને પાવર પોઇન્ટ પ્રેઝન્ટેશન પણ બતાવ્યું હતું. “લોકોએ લોકો સાથે જોડાવા માટે ડિજિટલ મીડિયા પર આવવું જોઈએ. અગાઉ ટીવી સૌથી મહત્ત્વનું માધ્યમ હતું. હવે ટીવી અને અખબારો બંને ટેલિવિઝન તરફ વળ્યા છે. તેનું કારણ ફોન એક્સેસિબલ છે. ઓનલાઇન મીડિયા ઝડપી, વ્યાપક, સરળ અને આકર્ષક છે. ફોન આકર્ષક છે.

ભારતીય ડિજિટલ મીડિયાનું કદ ૭૨૯ મિલિયન છે. ગ્રામીણ ડિજિટલ મીડિયાનું બજાર મોટું છે. 48 ટકા વાચકો માને છે કે સત્ય ચાવીરૂપ છે. જનરલ ઝેડ સ્પોર્ટ્સ અને એજ્યુકેશનના સમાચારોનો વધુ વપરાશ કરે છે, એમ મનીષ મહેતાએ જણાવ્યું હતું. કુમાર મનીષે “સોશિયલ મીડિયા અને એઆઈ ટેકનોલોજી” વિષય પર એક ઇન્ટરેક્ટિવ પ્રેઝન્ટેશન પણ દર્શાવ્યું હતું. “તમારા કાર્યને સાધનોનો ઉપયોગ કરીને વધારી અને વિસ્તારી શકાય છે જેથી તેની પહોંચ વધારી શકાય. એક અધ્યયન દર્શાવે છે કે બે ટકાથી ઓછા લોકો સામગ્રી બનાવી રહ્યા છે. બાકીના તેમને શેર કરી રહ્યા છે.

તેમ છતાં, સામગ્રીનો મુખ્ય ઉત્પાદક મુખ્ય પ્રવાહના માધ્યમો છે. કોઈએ સોશિયલ મીડિયાની શક્તિનું અન્વેષણ કરવું જોઈએ જ્યાં સ્થાનિક ભાષાની માંગ સતત વધી રહી છે. વ્યક્તિએ સાધનોનું અન્વેષણ કરવું જોઈએ. એઆઈ ટૂલ્સનો ઉપયોગ સામગ્રીના લેખન અને એકીકરણ માટે કરવામાં આવી રહ્યો છે. ઉપભોક્તાને પ્રાદેશિક ભાષામાં વધુ રસ હોય છે, “એમ શ્રી કુમાર મનીષે જણાવ્યું હતું.તેમણે ઉમેર્યું કે વિશ્વસનીયતા એ નવું ચલણ છે. કન્ટેન્ટનો ઉપયોગ કરીને વધુ ફોલોઅર્સ જોડાઈ શકે છે.

પત્રકારે સામગ્રીને વિસ્તૃત કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ. સામગ્રી બે પ્રકારની હોય છે. એક બધા માટે સામાન્ય છે અને બીજું પર્યાવરણ જેવા વિશિષ્ટ વિષયો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું વિશિષ્ટ છે. કન્ટેન્ટ માત્ર ટેક્સ્ટ આધારિત ન હોવી જોઈએ. વિઝ્યુઅલ્સ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે સામગ્રી વિવિધતા એ એક આવશ્યકતા છે. એક પત્રકાર તરીકે ફેક્ટ ચેકિંગ એ અમારી જવાબદારી છે.”તેમણે એઆઈના મહત્વ પર વધુ ભાર મૂક્યો. જનરેટિવ એઆઈનો સૌથી વધુ ઉપયોગ થાય છે. ટોચની સંસ્થાઓ એઆઈનો ઉપયોગ કરી રહી છે. શ્રી કુમાર મનીષે ટોચના એઆઈ જનરેટેડ ન્યૂઝ પ્લેટફોર્મના કેટલાક ઉદાહરણો પણ દર્શાવ્યા હતા.

પીઆઈબી અમદાવાદના એડીજી પ્રકાશ મગદુમે જણાવ્યું હતું કે અમે પ્રતિસાદ માટે તૈયાર છીએ અને વાર્તાલાપ વર્કશોપનો આ મુખ્ય હેતુ છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, “ટેકનોલોજી વિકસી રહી છે. જેથી અમે નવા વલણો પર પણ જાગૃતિ લાવવાનું લક્ષ્ય રાખીએ છીએ. સોશિયલ મીડિયાની ભૂમિકા ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ બની જાય છે. સામાજિક પડકારને સમજવો પણ એટલો જ મહત્વપૂર્ણ છે. અમે એક અલગ ફેક્ટ ચેક યુનિટ બનાવ્યું છે. અમે બધા સુધી પહોંચવાનો પ્રયત્ન કરીએ છીએ. સરકારના વિકાસ વિશે પત્રકારોને પરિચિત કરાવવા માટે અમે પ્રેસ ટૂર પણ કરીએ છીએ.

પીઆઈબી કેન્દ્ર સરકારની કલ્યાણકારી યોજના માટે પણ કામ કરે છે. આ માટે કલ્યાણકારી ભંડોળ પણ ઊભું કરવામાં આવ્યું છે, એમ તેમણે કહ્યું હતું.પીઆઈબીની ભૂમિકા પર ભાર મૂકતા પીઆઈબીના ડેપ્યુટી ડાયરેક્ટર આરોહી પટેલે જણાવ્યું હતું કે, એજન્સી માહિતી ફેલાવવાનું કામ કરે છે. પીઆઈબી સરકાર, લોકો અને મીડિયા વચ્ચે સેતુનું કામ કરે છે. પીઆઈબી જાગૃતિ લાવવા માટે પત્રકારોને પ્રવાસ પર લઈ જાય છે. પીઆઈબીની ભૂમિકા પણ તથ્ય તપાસ કરવાની છે.

આ વર્કશોપમાં વિવિધ મીડિયા સંસ્થાઓના ૬૦ જેટલા પત્રકારોએ ભાગ લીધો હતો. માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલયની મીડિયા આઉટરીચ વ્યૂહરચનાના ભાગરૂપે આ વર્કશોપનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં સરકારી યોજનાઓ અને નીતિઓ વિશે અધિકૃત માહિતી સાથે પત્રકારોને સશક્ત બનાવી ને જનતા અને સરકાર વચ્ચે સેતુનું કામ કરવાની કલ્પના કરવામાં આવી હતી.આ પ્રસંગે પી આઈ બીના એડિશનલ ડાયરેક્ટર જનરલ પ્રકાશ મગદુમ, શ્યામ પારીક – ડિરેક્ટર, ભવન્સ, એચ.બી.આઈ.સી. એમ. કુમાર મનીષ- કોમ્યુનિકેશન સ્ટ્રેટેજિસ્ટ મનીષ મહેતા, એડિટર-દિવ્ય ભાસ્કર ડિજિટલ, યોગેશ પંડ્યા-ડેપ્યુટી ડાયરેક્ટર પીઆઈબી અને આરોહી પટેલ, ડેપ્યુટી ડાયરેક્ટર પીઆઈબી ઉપરાંત પાટણ જિલ્લાના પત્રકાર મિત્રો  હાજર રહ્યા હતા.

અહેવાલ યશપાલ સ્વામી